Međunarodni dan starijih osoba – 1. oktobar – Generalna skupština Ujedinjenih nacija proglasila je 14. decembra 1990. godine kako bi uticala na države da osiguraju zadovoljenje potreba starijih članova i omoguće im lakše učestvovanje u društvu u skladu sa njihovim sposobnostima.
Imajući u vidu da je prema poslednjem popisu stanovništva Republike Srbije od 2011. godine broj stanovnika u starosnoj grupi od 65 godina do 85 godina i više bilo ukupno 1.250.316 ljudi, što čini 17,39 odsto stanovništva od ukupnog broja ljudi koji žive u Srbiji, jasno je da je reč o populaciji koja nije malobrojna. Uzimajući u obzir da je sada 2021. godina i da naša zemlja beleži nizak prirodni priraštaj, može se reći da je svaka peta osoba u Srbiji starija od 65 godina.
Pandemija Kovida-19, koja je 2020. godine ostavila nesrazmeran i ozbiljan uticaj na starije osobe posebno na njihovo zdravlje ali i na njihova prava i odlučivanje drugih o dobrobiti starijih osoba, jasno je istakla da stariji ljudi moraju biti prioritet društva u naporima da se promeni način i politika bavljenja starenjem i starijim osobama u našem društvu.
Prepoznajući posledice starenja stanovništva, koje duboko sežu u sve oblasti društva Ujedinjene nacije su proglasile Dekadu zdravog starenja od 2021. do 2030. godine. Zdravo starenje ne obuhvaća samo pravo starijih na zdravlje, već obuhvata niz prava starijih osoba koja su inkorporirana u starenje kao proces promene u različitim funkcijama i vidovima (biološko, psihološko i socijalno starenje).
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman posebnu pažnju posvećuje starijim osobama i prepoznaje potrebe ove posebno ranjive kategorije stanovništva u oblasti zaštite i unapređenja njihovih ljudskih prava. U tom pravcu ove godine Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman organizuje okrugli sto „Pravo na starost – nasilje nad starima“, smatrajući da se o temi nasilja nad starima nedovoljno govori i ne preduzimaju odgovarajuće mere u cilju poboljšanja njihovog položaja.
Prema podacima do kojih je u svojim istraživanjima došao Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman kriva nasilja nad starijim osobama od 2018. pa do danas se znatno povećala. Jedna od dobijenih analiza ukazuje da je najprisutnije psihičko nasilje nad starijim osobama dok je prema analizi praćenja izveštavanja elektronskih medija utvrđeno da su mediji najviše izveštavali o fizičkom nasilju. Žrtve nasilja su žene i to u mnogo većem procentu nego što su to muškarci starije životne dobi.
Kada govorimo o izvršiocima nasilja nad starijim osobama utvrđeno je da je najčešće izvršilac osoba muškog pola prosečne starosne dobi od 40 do 50 godina. Nadalje, može se zaključiti da se nasilje nad starijim osobama najčešće dešava u porodičnom okruženju i to od srodnika (najčešće deca ili bračni parter).
Smatramo da je saradnja i dobra koordinisanost svih institucija veoma važna jer se na taj način na nasilje nad starijim osobama može adekvatno, pravovremeno i stručno reagovati. Cilj okruglog stola je podizanje svesti institucija o postojanju nasilja nad starijim osobama, osnaživanje međusobne saradnje i koordinacije institucija u rešavanju i prepoznavanju situacija nasilja nad starijim osobama. Takođe je važno da se iz iskustva institucija koje postupaju u slučajevima nasilja, prepoznaju subjekti i lica koji su prva karika u otkrivanju i prijavljivanju nasilja nad starijim osobama. U tom smislu potrebno je da se stvore i razviju mehanizmi i protokoli koji bi podigli kapacitete starijih osoba kako bi prepoznali i prijavili nasilje koje se vrši nad njima.
Učešće na okruglom stolu prijavili su stručnjaci iz oblasti prava starijih osoba, predstavnici Ministarstva unutrašnjih poslova, Policijskih uprava sa teritorije APV, predstavnici Centara za socijalni rad, Višeg javnog tužilaštava u Novom Sadu, Pokrajinskog zavoda za socijalnu zaštitu, Crvenog krsta – predstavnici lokalnih ogranaka sa teritorije APV, Domova za stare i penzionere.
Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman u narednom periodu planira aktivnosti koje su usmerene na podizanju kapaciteta starijih osoba u prepoznavanju i prijavljivanju nasilja, navodi se u saopštenju Pokrajinskog zaštitnika građana.